इजरायलले शुक्रबार इरानमा ठूलो मात्रामा हवाई आक्रमण गर्दै त्यहाँका आणविक (न्यूक्लियर) कार्यक्रम, ब्यालेस्टिक मिसाइल निर्माणस्थल र सैनिक कमाण्डरहरूलाई लक्षित गरेको दाबी गरेको छ। इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले ‘ओपरेशन राइजिङ लायन’ नाम दिइएको यो सैन्य कारबाही इजरायलको अस्तित्व जोगाउनका लागि गरिएको बताएका छन्।
प्रधानमन्त्री नेतन्याहुले भिडियो सन्देशमा भने, “हामी हाम्रो अस्तित्वमाथि गम्भीर खतरा देखिरहेका छौं, र यसलाई अन्त्य नगरेसम्म यो अभियान चलिरहनेछ।”
इरानी प्रतिउत्तर र ड्रोन हमला
इरानले यस आक्रमणको कडा प्रतिक्रिया दिने चेतावनी दिएको छ। आक्रमणपछि इरानले करिब १०० ड्रोन इजरायलतर्फ प्रक्षेपण गरेको थियो। यद्यपि, इजरायली सञ्चारमाध्यमका अनुसार अधिकांश ड्रोनहरू मार खाएका छन् र नागरिकहरूलाई सुरक्षित स्थानमै रहन जारी गरिएको आदेश बिहान ८ बजे (GMT) हटाइएको छ।
मुख्य लक्ष्यहरू: न्यूक्लियर प्लान्टदेखि कमाण्डरहरूसम्म
इजरायली सेनाले इरानका हवाई रक्षा संरचनाहरू ध्वस्त पारिएको बताएको छ। दर्जनौँ राडार र सर्फेस-टू-एयर मिसाइल प्रक्षेपण प्रणालीहरू नष्ट गरिएको जानकारी दिइएको छ। इरानको नतन्ज युरेनियम संवर्धन केन्द्रमा समेत विस्फोट भएको इरानी मिडियाले जनाएको छ।
इरानी राज्य मिडियाले क्रान्तिकारी गार्डका प्रमुख होसेन सलामीको मृत्यु भएको पुष्टि गरेका छन्। त्यस्तै, गार्ड्सको मुख्यालयमा आक्रमण हुँदा अन्य शीर्ष अधिकारीहरू पनि मारिएको जनाइएको छ।
इजरायली सेनाका प्रवक्ता ब्रिगेडियर जनरल एफी डेफ्रिनले २०० वटा लडाकु विमान प्रयोग गरी १०० भन्दा बढी लक्ष्यमा प्रहार गरिएको जानकारी दिएका छन्। उनका अनुसार इरानी सशस्त्र फौजका प्रमुख, इरानी आपतकालीन कमान्डका प्रमुख र क्रान्तिकारी गार्ड्सका कमाण्डर मारिएका छन्।
इरानी राज्य मिडियाका अनुसार ६ जना वरिष्ठ आणविक वैज्ञानिकहरू पनि यस आक्रमणमा मारिएका छन्। यद्यपि, अन्तर्राष्ट्रिय आणविक उर्जा एजेन्सी (IAEA) ले नतन्जमा विकिरणको मात्रा बढेको छैन भनी इरानबाट प्राप्त जानकारीमा उल्लेख गरेको छ।
क्षति र आक्रोश
आक्रमणमा इरानको राजधानी तेहरानमा एक आवासीय क्षेत्रमा आक्रमण हुँदा केही बालबालिकाको मृत्यु भएको बताइएको छ। इरानका सर्वोच्च नेता अयातोल्ला अली खामेनेईले इजरायलको आक्रमणलाई “रक्तपातपूर्ण अपराध” भनेका छन् र “इजरायलले यसको तीतो परिणाम भोग्नेछ” चेतावनी दिएका छन्।
इरानले तेल शोधन र भण्डारण केन्द्रहरू सुरक्षित रहेको जनाएको छ। तर, तेल बजारमा तत्कालै असर देखिएको छ। ब्रेन्ट क्रुडको मूल्य एक समय ७८ डलरसम्म पुगेर पछि घटेर ७३.७३ डलरमा आएको छ।
उडान र सीमापार तनाव
इजरायल, इरान, इराक र जोर्डनको हवाई क्षेत्रबाट अधिकांश अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरू हटाइएका छन्। इजरायली विमान कम्पनीहरूले आफ्ना विमानहरू बाहिर सारेर बेन गुरियन विमानस्थल बन्द गरेका छन्। दुबईस्थित एमिरेट्स एयरलाइन्सले इराक, जोर्डन, लेबनान र इरानतर्फका सबै उडानहरू रद्द गरेको छ।
अमेरिकी प्रतिक्रिया र परमाणु वार्ता
अमेरिकाले उक्त आक्रमणमा आफ्नो संलग्नता नभएको स्पष्ट पारेको छ। अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले फक्स न्यूजसँगको अन्तर्वार्तामा “इरानले कहिल्यै पनि आणविक बम बनाउन नपाओस् भन्ने हाम्रो चाहना हो” भन्दै शान्तिपूर्ण समाधानको आशा व्यक्त गरेका छन्।
यद्यपि, अमेरिकी अधिकारीहरूको भनाइअनुसार इरानको आणविक कार्यक्रम पुनः सुरुवात गर्ने सुप्रीम लिडर खामेनेईको कुनै आदेश नभएको र उनीहरू अझै पनि बम निर्माणको दिशातर्फ नलागेको आकलन यथावत् रहेको छ।
यसैबीच, अमेरिकी र इरानी अधिकारीहरूबीच ओमानमा तोकिएको आणविक वार्ताको छैटौँ चरण आइतबारकै दिन हुने बताइएको छ।
