छठ पर्व केवल आस्था र पूजा मात्र होइन, यसका परम्परागत खाना र पकवानले पनि पर्वको सांस्कृतिक महत्त्व झल्काउँछन्। व्रतालुहरूले चार दिनको व्रत र पूजा विधि अनुसार दलिया, फलफूल, मिठाइ र अन्य विशेष परिकार तयार पारेर सूर्यदेवता र छठी माईलाई अर्पण गर्छन्।
पर्वको पहिलो दिन व्रतालुहरूले दलिया पकाएर पूजा स्थलमा अर्पणको तयारी गर्छन्। दलियामा फलफूल, दूध, घ्यू र गुड़ मिसाएर शुद्धता र भक्ति सुनिश्चित गरिन्छ।
सूर्य अर्घ्य दिने दिन व्रतालुहरूले केरा, स्याउ, पपीता, नारङ्गी लगायतका फलफूल राख्छन्। यसका साथै मौसमी तरकारी र परिकारहरू जस्तै लड्डु, पेडा, हलुवा पनि पूजा सामग्रीको रूपमा अर्पण गरिन्छ।
व्रतालुहरूले स्नान, उपवास र पूजा विधिका क्रममा शुद्ध पानी, दूध, घ्यू र गुड़ प्रयोग गर्ने परम्परा छ। अन्तिम दिन, व्रतालुहरूले पूजा पछि परिकारलाई प्रसादको रूपमा परिवार र छिमेकसँग बाँड्छन्, जसले समृद्धि र सौहार्दको प्रतीकका रूपमा काम गर्छ।
धार्मिक विशेषज्ञहरूको अनुसार, छठ पर्वमा पकाइने यी परिकार केवल स्वादको लागि नभई भक्ति र श्रद्धाको प्रतीक पनि हुन्। प्रत्येक परिकार सूर्यदेवता र छठी माईको आराधना, स्वास्थ्य र समृद्धि सुनिश्चित गर्ने परम्पराको हिस्सा हो।
“छठ पर्वको खाना र परिकारले श्रद्धा, स्वास्थ्य र परिवारको समृद्धि सुनिश्चित गर्छ। दलिया, फलफूल र मिठाइ पूजा विधिसँग जोडिनाले पर्व अझ विशेष बन्छ,” स्थानीय धर्मगुरुले बताए।