छठ पर्व सूर्य देवता र छठी माईको आराधनासँग जोडिएको महत्वपूर्ण पर्व हो। यो पर्व विशेष गरी नेपालको तराई क्षेत्र, भारतको बिहार, झारखण्ड, उत्तर प्रदेशमा मनाइन्छ। छठ पर्व चार दिनसम्म मनाइन्छ र प्रत्येक दिनको अलग महत्व रहेको छ।
पहिलो दिन: नहाएर / नहायेक
व्रतीहरूले बिहानै पवित्र नदी, ताल वा पोखरीमा स्नान गरी शरीर र मनलाई शुद्ध बनाउँछन्। यस दिन घरमा पूजा सामग्री तयार पारिन्छ र व्रतको सङ्कल्प लिएर पर्वको प्रारम्भ गरिन्छ।
दोस्रो दिन: कसार दिने दिन
यस दिन व्रतीहरूले सूर्यदेवता र छठी माईलाई अर्पण गर्ने खास पकवान र फलफूल तयार गर्छन्। विशेष गरी दलिया, मिठाइ, फलफूल, कुमकुम र अक्षता अर्पणका लागि राखिन्छ। व्रतीले उपवास जारी राखेर पूजा सामग्री तयार गर्ने दिन हो।
तेस्रो दिन: मुख्य पूजा र सूर्य अर्घ्य
छठ पर्वको मुख्य दिन व्रतीहरूले सूर्य उदाउँदा र अस्ताउँदा अर्घ्य दिने परम्परा पालन गर्छन्। नदी, पोखरी वा तालमा खडा भएर सूर्यदेवता र छठी माईलाई अर्घ्य अर्पण गरिन्छ। यस दिन व्रतीहरूको उपवास चरम अवस्थामा पुग्छ र मन, शरीर र आत्मा पूर्ण रूपमा शुद्ध राखिन्छ।
चौथो दिन: अन्तिम पूजा / व्रत समापन
यो दिन व्रतको अन्तिम अर्घ्य दिइन्छ र पूजा विधि पूरा गरिन्छ। व्रतालुले पूजा गरेर व्रत तोड्छन्। घर र घाट क्षेत्र सफा गरी अन्तिम विधिपूर्वक अर्घ्य दिने परम्परा रहन्छ।
छठ पर्व व्रतीहरूका लागि आस्था, श्रद्धा, स्वास्थ्य र परिवारको समृद्धिको प्रतीक मानिन्छ। यस पर्वको दौरान व्रतालुहरूले उपवास, स्नान, पूजा र अर्घ्य दिने क्रमलाई भक्ति र श्रद्धापूर्वक पालन गर्छन्।