हैजा एक अत्यन्तै छिटो सर्ने रोग हो, जुन “Vibrio cholerae” नामक जीवाणुबाट फैलिन्छ। फोहोर पानी, दूषित खाना र अस्वच्छ वातावरणमा बसोबास गर्ने व्यक्तिहरू बढी जोखिममा पर्छन्। स्वास्थ्य विज्ञहरूले भनेका छन् कि संक्रमण भएको १२ घण्टा देखि ५ दिनभित्र लक्षण देखिन थाल्छ र समयमै उपचार नपाए मृत्युको सम्भावना उच्च हुन्छ।
हैजा कसरी सर्छ?
मुख्य रूपमा दूषित पानी र खाना मार्फत फैलने रोग हो। विशेष गरी महामारीको बेला संक्रमित व्यक्तिको दिसाले पानी वा खाना दूषित भए संक्रमण तीव्र रूपमा फैलिन सक्छ।
जोखिममा को पर्छन्?
स्वच्छ पिउने पानी र सरसफाइको पर्याप्त व्यवस्था नभएको ठाउँमा बस्ने व्यक्ति, शिशु, वृद्ध, गर्भवती महिला र प्रतिरक्षा प्रणाली कमजोर भएका मानिस बढी संवेदनशील छन्।
लक्षणहरू:
- अकस्मात पखाला, जसले शरीरबाट तरल पदार्थको ठूलो क्षति पुर्याउँछ ।
- वाकवाक लाग्ने र वान्ता ।
- जलवियोजन (Dehydration), जसमध्ये जिउ चिलाउने, थकाइ, आँखाको गाडिने, मुख सुक्ने, अत्यधिक तिर्खा, रक्तचाप घट्ने र मुटुको धड्कन अनियमित हुने लक्षणहरू देखा पर्न सक्छन् ।
- अन्य लक्षण: रक्तचाप कम हुनु, बेचैनी, चिडचिडापन ।
बच्ने उपाय:
- हात धुने बानी, विशेष गरी खाना अघि र शौचालय प्रयोग पछि।
- पिउने पानी उमालेर वा फिल्टर गरेर मात्र पिउने।
- पूरै पकाएको तातो खाना खाने।
- ठेलामा राखिएका खानेकुरा, काँचो फलफूल र तरकारी राम्ररी पखालेपछि मात्र खाने।
- फोहोर, दिसा र पिसाबको उचित व्यवस्थापन।
घरेलु उपचार:
मौखिक पुनर्जलवियोजन (Oral Rehydration Solution - ORS) बाट धेरै बिरामीले घरमै उपचार गर्न सक्छन्। पहिलो दिन मध्यम जलवियोजन भएको खण्डमा ६ लिटर ORS आवश्यक पर्न सक्छ।
कस्तो बेलामा डाक्टरको सल्लाह लिनु पर्छ:
यदि पखाला वा वान्ता अत्यधिक भएको खण्डमा, वा गम्भीर जलवियोजन देखिएमा तुरुन्त नजिकको उपचार केन्द्रमा पुगेर डाक्टरसँग परामर्श लिनुपर्छ।
स्वास्थ्य अधिकारीको टिप्पणी:
डा. हरि थापाले भने, “हैजा रोकथाममा व्यक्तिगत सावधानी अत्यन्त महत्वपूर्ण छ। समयमै उपचार नगर्दा बिरामीको जीवन जोखिममा पर्न सक्छ।”
-307-1756039718.jpg)
-307-1756039718.jpg)
